Asset Publisher Asset Publisher

Odsłonięcie podrostów sosny na powierzchni badawczej

Od wielu lat, zarówno w publikacjach naukowych, jak i w instrukcjach oraz zarządzeniach obowiązujących w Lasach Państwowych, zaleca się zwiększenie wykorzystania naturalnego odnowienia w polskich lasach. Jednym z przejawów realizacji w praktyce tych sugestii jest założenie przez badaczy z UMK oraz leśników nadleśnictwa Cierpiszewo powierzchni doświadczalnej (oddz. 97), na której podjęto próbę wykorzystania do dalszej hodowli występującego naturalnego odnowienia sosny zwyczajnej.

Na powierzchni tej, po pożarze w 1992 roku, wystąpił obfity obsiew nasion tego gatunku, a obecnie występuje tam dwugeneracyjny drzewostan sosnowy – około stuletni drzewostan macierzysty, który przeżył pożar oraz podrost występujący pod okapem drzew górnego piętra. Niezbędnym warunkiem podjęcia próby wykorzystania młodego pokolenia do dalszej hodowli jest zwiększenie ilości światła dopływającego do dolnej warstwy lasu, co jest szczególnie istotne właśnie w przypadku sosny zwyczajnej, która jest gatunkiem światłożądnym. W tym celu, w marcu b.r., na powierzchni badawczej usunięto ponad połowę drzew z górnego piętra drzewostanu. Ścinka i obalanie wykonywane były z zegarmistrzowską precyzją przez operatora harwestera (wielooperacyjnej maszyny leśnej służącej m.in. do wycinki drzew), co pozwoliło na ograniczenie szkód w występujących podrostach.
Przewiduje się, że po okresowym odchorowaniu przez odsłonięte sosny zmiany warunków wzrostu (gwałtowne zwiększenie ilości światła) młode drzewa po kilku latach wzmocnią się. Będzie wtedy możliwe dalsze doświetlenie młodego pokolenia sosen poprzez usunięcie pozostałych drzew z górnego piętra oraz odnowienie sztuczne występujących luk. Gwałtowna zmiana warunków świetlnych spowodowana wykonywaniem cięć nie jest jedynym czynnikiem generującym zagrożenie dla zdrowotności podrostów na powierzchni badawczej. Osłabione zmianą warunków życia sosny mogą stanowić łatwiejszy łup dla szkodników owadzich. Ze względu na występujący obecnie niekorzystny pokrój drzewek (wysoka smukłość spowodowana wzrostem w warunkach niedoboru światła), odsłonięte sosny w okresie kilku lat będą także silniej narażone na ryzyko przygięcia do ziemi pod obciążającym wpływem śniegu. Pomimo występujących zagrożeń w sukcesie doświadczenia z pewnością jednak warto jest je przeprowadzić – nie tylko ze względu na jego wartość poznawczą oraz potencjalne korzyści ekologiczne, lecz również z uwagi na możliwość zbadania eksperymentu pod względem ekonomicznym. Odsłanianie podrostów jest co prawda wyraźnie bardziej pracochłonne i kosztowne niż wykonanie tradycyjnego zrębu zupełnego, jednak ze względu m.in. na wykorzystanie nakładających się dwóch cykli produkcyjnych, ograniczenie kosztów związanych z produkcją sadzonek, przygotowania gleby i sadzenia, po wykonaniu rachunku ekonomicznego z perspektywy kilku czy kilkunastu lat bilans może okazać się korzystniejszy dla wariantu z wykorzystaniem naturalnego odnowienia.
Podrosty występujące na założonej powierzchni zostały szczegółowo pomierzone przez pracowników i studentów Katedry Gleboznawstwa i Kształtowania Krajobrazu UMK, co umożliwi dokładne śledzenie rozwoju drzewek w przyszłości. Reakcja młodych sosen na odsłonięcie będzie z ciekawością obserwowana przez naukowców i leśników przez wiele kolejnych lat.